Văn hóa và con người ở Puerto Vico

Visa Bảo Ngọc – Puerto Rico, tên gọi chính thức là Lãnh thổ thịnh vượng chung Puerto Rico (tiếng Tây Ban Nha: Estado Libre Asociado de Puerto Rico). Là một vùng quốc hải thuộc chủ quyền của Hoa Kỳ nhưng chưa được hợp nhất vào Hoa Kỳ.

 Puerto Rico nằm ở phía đông bắc vùng biển Caribbean. Phía đông nước Cộng hòa Dominicana và phía tây Quần đảo Virgin. Lãnh thổ Puerto Rico bao gồm một quần đảo trong đó bao gồm đảo chính Puerto Rico. Và nhiều đảo nhỏ hơn xung quanh, lớn nhất là các đảo Vieques, Culebra và Mona.

Trong nhóm 4 đảo Đại Antilles (bao gồm các đảo Cuba, Hispaniola, Jamaica và Puerto Rico). Puerto Rico là hòn đảo có diện tích bé nhất nhưng lại đứng thứ ba về dân số. Tính đến năm 2008, dân số của Puerto Rico ước tính khoảng gần 4 triệu người.

Lịch sử của đất nước Puerto Rico bắt đầu với những cộng đồng da đỏ bản địa.

Trong đó người Taino có một nền văn hóa khá phát triển và chiếm ưu thế tại hòn đảo trong thời gian dài. Năm 1493, Christopher Columbus đặt chân đến Puerto Rico. Trong chuyến hành trình thứ hai đến Tân thế giới. Hòn đảo này nhanh chóng được sát nhập thành một thuộc địa của Đế chế Tây Ban Nha. Và những người dân da đỏ Taino dần dần bị tiêu diệt. Và thay thế bởi người châu Âu da trắng và các nô lệ da đen đến từ châu Phi.

Trong cuộc chiến tranh Mỹ-Tây Ban Nha 1898. Mỹ chiếm đảo Puerto Rico làm thuộc địa. Ngày nay Puerto Rico là một nhà nước cộng hòa tồn tại dưới hình thức lãnh thổ thịnh vượng chung. Và chưa được hợp nhất chính thức vào nước Mỹ. Người dân Puerto Rico có chính phủ riêng và có một ủy viên cư dân không có quyền biểu quyết (non-voting resident commissioner) tại Quốc hội Hoa Kỳ. 

Tất cả người Puerto Rico đều là công dân Hoa Kỳ.

Tuy nhiên người Puerto Rico không được tham gia bầu cử tổng thống Hoa Kỳ tại chính Puerto Rico. Nhưng họ có quyền bầu cử hay tranh cử tại bất cứ tiểu bang nào của Hoa Kỳ mà họ đến cư ngụ.

Ngoài tên gọi chính thức là Puerto Rico. Người dân còn gọi hòn đảo này với tên gọi Borinquen. Theo từ Borikén là cái tên người Taino bản địa gọi hòn đảo. Bên cạnh đó. Puerto Rico còn được biết đến với biệt hiệu La Isla del Encanto, có nghĩa là “Hòn đảo diệu kỳ”.

Địa lý

Puerto Rico bao gồm đảo Puerto Rico và một số hòn đảo nhỏ hơn xung quanh như đảo Vieques. Culebra, Mona, Desecheo và Caja de Muertos. Trong 5 đảo trên. Chỉ có đảo Culebra và đảo Vieques là có cư dân sinh sống quanh năm.

Puerto Rico có tổng diện tích 9.104 km². Chiều dài nhất của đảo từ tây sang đông là 180 km. Chiều rộng nhất của đảo từ bắc xuống nam là 64 km. Trong quần đảo Đại Antilles, Puerto Rico là hòn đảo nhỏ nhất. Chỉ bằng 8/10 diện tích của Jamaica và 8/100 diện tích của Cuba. Nếu so sánh với một số bang khác của Mỹ thì Puerto Rico rộng hơn so với cả hai bang Delaware và Rhode Island cộng lại. Nhưng nhỏ hơn một chút so với bang Connecticut.

Đảo Puerto Rico có hình chữ nhật với khoảng 60% diện tích là đồi núi.

Phần trung tâm hòn đảo là một vùng núi cao với nhiều dãy núi lớn tiêu biểu như dãy La Cordillera Central (“Dãy núi Trung tâm”). Điểm cao nhất của Puerto Rico, núi Cerro de Punta cao 1338 m tọa lạc trên dãy núi này. Ở phía bắc Puerto Rico có một vùng núi đá vôi khá lớn. Phía bắc và phía nam hòn đảo mỗi bên có một vùng bờ biển hẹp.

Về mặt địa chất, hòn đảo Puerto Rico nằm trên đường giáp ranh giữa hai địa mảng lớn là địa mảng Bắc Mỹ và địa mảng Caribbean. Chính vị trí giao giữa hai địa mảng này là nguyên nhân.

Gây ra những trận động đất và sóng thần kèm theo nạn lở đất gây thiệt hại lớn về người và của. Trận động đất lớn xảy ra gần đây nhất tại Puerto Rico diễn ra vào ngày 11 tháng 10 năm 1918 mạnh đến 7,5 độ Richter. Và gây ra sóng thần đã gây ra thiệt hại lớn cho hòn đảo: 116 người thiệt mạng và thiệt hại 4 triệu USD.

Nằm trong vành đai khí hậu nhiệt đới

Puerto Rico có khí hậu ấm áp quanh năm với nhiệt độ trung bình năm khoảng 26°C (80°F). Sự khác biệt về nhiệt độ giữa các tháng trong năm thường không lớn. 

Miền nam Puerto Rico có nhiệt độ cao hơn vài độ so với miền bắc. Trong khi đó vùng cao nguyên và đồi núi trung tâm Puerto Rico. Thường có khí hậu mát mẻ hơn so với những vùng còn lại. Mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 5 còn mùa mưa diễn ra trong khoảng tháng 6 đến tháng 10. Trùng với thời điểm hoạt động mạnh của những cơn bảo từ Đại Tây Dương đổ vào. Mang theo một lượng mưa lớn cho Puerto Rico.

Dân số và chủng tộc

Những cư dân đầu tiên sinh sống tại Puerto Rico là người da đỏ châu Mỹ. Sau đó được tiếp nối bởi người da trắng gốc châu Âu và người da đen gốc châu Phi. Thế kỉ 19 đánh dấu một giai đoạn bùng nổ dân nhập cư vào Puerto Rico khi hàng trăm gia đình đổ vào đất nước này để được cấp đất theo Sắc lệnh năm 1815.

Theo đó cung cấp một lượng đất đai cho những người dân gốc châu Âu theo Thiên chúa giáo. Chủ yếu người da trắng tại Puerto Rico có tổ tiên là người Tây Ban Nha.

Bên cạnh đó cũng có một số dân tộc khác như Bồ Đào Nha, Italy, Scotland, Ireland, Đức… 

Người da đen đến Puerto Rico trên những con tàu buôn nô lệ đã góp phần làm nên sự đa dạng chủng tộc tại hòn đảo này. Bên cạnh đó, Puerto Rico còn có một cộng đồng người gốc châu Á với các sắc dân Trung Quốc, Liban. Người dân các nước Mỹ Latinh cũng góp thêm vào các dòng người nhập cư từ Colombia, Venezuela, Argentina, Cuba và Cộng hòa Dominicana. 

Tình trạng nhập cư vào thế kỉ 19 này đã khiến dân số Puerto Rico tăng nhanh.

Từ 155.000 người vào năm 1800 đến gần 1 triệu người vào cuối thể kỉ 19. Cuộc thống kê điều tra dân số năm 1858 đã cho thấy tỉ lệ chủng tộc tại Puerto Rico như sau: 300.430 người da trắng. 341.015 người da màu tự do và 41.736 nô lệ.

Sang thế kỉ 20, Puerto Rico lại xuất hiện tình trạng di dân ra nước ngoài. Khi người dân Puerto Rico nhập cư vào Hoa Kỳ để tìm cuộc sống tốt hơn. Đặc biệt là từ sau Thế chiến Thứ hai.

Họ chủ yếu nhập cư vào các bang New York, New Jersey, Illinois, Massachusetts, Florida, Pennsylvania, Connecticut, Washington, D.C., California…

Và tạo nên một cộng đồng người Mỹ gốc Puerto Rico rất lớn. Hiện số người Puerto Rico sống tại Mỹ đã nhiều hơn cả trong nước.

Nghiên cứu di truyền học năm 2002 trên DNA ty thể với 800 người Puerto Rico cho thấy 61,1% người Puerto Rico thừa hưởng DNA. Ty thể mẹ từ người thổ dân bản địa, 26,4% châu Phi và 12,5% da trắng. Ngược lại, 70% đàn ông Puerto Rico có nhiễm sắc thể Y của người châu Âu. 20% của tổ tiên châu Phi và ít hơn 10% của người bản địa châu Mỹ. Phát hiện này cho thấy việc lai chủng tại Puerto Rico ở mức độ khá cao. Và tạo nên sự hòa trộn sắc tộc độc đáo.

Theo cuộc điều tra nhân khẩu năm 2000. Dân số của Puerto Rico ước tính khoảng 4 triệu dân. Phân bố chủng tộc của Puerto Rico như sau:

* Người da trắng: 80,5%
* Người da đen: 8,0%
* Người da đỏ: 0,4%
* Người châu Á: 0,2%
* Một số chủng tộc khác: 6,8%
* Người nhiều hơn 2 chủng tộc: 4,2%

Ngôn ngữ

Ở Puerto Rico, tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh là hai ngôn ngữ được công nhận là ngôn ngữ chính thức. Tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ mẹ đẻ của người dân. Và được sử dụng phổ biến tại gia đình cũng như các trường học. Cơ quan hành chính. Tiếng Anh được dạy như ngôn ngữ thứ hai tại hầu hết các trường tiểu học, trung học và đại học ở Puerto Rico.

Nhìn chung, tiếng Tây Ban Nha ở Puerto Rico vẫn có một số sự khác biệt. So với ở các nước nói tiếng Tây Ban Nha khác do ảnh hưởng từ các ngôn ngữ da đỏ bản địa. Những ngôn ngữ Phi châu và cả sự ảnh hưởng từ tiếng Anh. Do quan hệ chặt chẽ giữa hòn đảo với nước Mỹ.

Tôn giáo

Đạo Thiên chúa là tôn giáo lớn lâu đời nhất tại Puerto Rico (nếu không kể những tôn giáo bản địa). Và cho đến ngày nay vẫn là tôn giáo chủ yếu tại nước này. Mỗi thành phố tự trị của Puerto Rico đều có ít nhất một nhà thờ tại khu trung tâm. Hay được gọi là plaza. Dưới sự cai trị của người Tây Ban Nha, Đạo Tin lành bị đàn áp nhưng lại được khuyến khích dưới sự cai trị của nước Mỹ. Người Taino bản địa gần đây đang khôi phục lại một số truyền thống tôn giáo của họ. Trong khi một số người châu Phi cũng gìn giữ những tôn giáo xa xưa của tổ tiên.

LIÊN HỆ SỨ QUÁN Ở PUERTO RICO VÀ VIỆT NAM

Văn hóa

Văn hóa Puerto Rico là sự hòa trộn giữa bốn dòng văn hóa: văn hóa Taino bản địa. Văn hóa Tây Ban Nha, văn hóa Châu Phi và văn hóa Mỹ. Người Taino ngày nay tuy chỉ chiếm một tỉ lệ dân số nhỏ bé song họ vẫn giữ một số tên gọi truyền thống về địa danh. Các món ăn, nhạc cụ và một số lượng từ vựng trong tiếng Tây Ban Nha ngày nay của Puerto Rico. 

Người da đen gốc châu Phi lại có ảnh hưởng trong lĩnh vực âm nhạc với “bomba và plena”.

Một thể loại loại âm nhạc và nhảy múa với các nhạc cụ bộ gõ và maraca.

Người Tây Ban Nha mang đến tiếng Tây Ban Nha. Đạo Thiên chúa và những giá trị tinh thần và văn hóa của châu Âu cổ kính. Dòng văn hóa thứ tư đến từ nước Mỹ với tiếng Anh. Hệ thống giáo dục đại học và các giá trị văn hóa hiện đại thể hiện trong điện ảnh, âm nhạc. Năm 1903, Trường Đại học Puerto Rico được chính quyền Mỹ thành lập. 5 năm sau khi Puerto Rico trở thành một bộ phần của nước này.

Thể thao

Bóng chày là môn thể thao phổ biến nhất tại Puerto Rico. Và nước này có hẳn một mùa giải bóng chày chuyên nghiệp riêng được tổ chức vào màu đông. Quyền anh, bóng rổ và bóng chuyền cũng là những môn thể thao rất phổ biến tại đất nước này. Puerto Rico tham dự hầu hết các giải thi đấu thể thao quốc tế như Thế vận hội Mùa hè. Thế vận hội Mùa đông, Đại hội Thể thao Châu Mỹ (Pan American Games). Đại hội Thể thao Trung Mỹ và Caribbean.

 Puerto Rico đã từng giành được 6 huy chương (1 bạc, 5 đồng). Trong lịch sử tham dự các kỳ Thế vận hội, lần đầu tiên vào năm 1948. Với chiếc huy chương đồng môn quyền anh của Juan Evangelista Venegas.

Bóng chày là môn thể thao thế mạnh của Puerto Rico.

Và nước này đã từng 1 lần giành huy chương vàng. Tại Giải vô địch bóng chày thế giới vào năm 1951. Những vận động viên bóng chày nổi tiếng nhất của Puerto Rico. Là Roberto Clemente và Orlando Cepeda.

Quyền anh cũng là môn thể thao rất được ưa chuộng tại Puerto Rico. Nếu tình bình quân đầu người, Puerto Rico là nước có số lượng nhà vô địch quyền anh nhiều nhất thế giới và đứng thứ ba về tổng số. Các vận động viên tiêu biểu trong môn thể thao này là Miguel Cotto, Félix Trinidad, Wilfred Benítez và Wilfredo Gómez.

Puerto Rico còn là thành viên của FIFA và CONCACAF. Năm 2008, Liên đoàn Bóng đá Puerto Rico chính thức được thành lập.

Mọi chi tiết tư vấn về văn hóa và con người ở Puerto Vico liên hệ:

CÔNG TY TNHH VISA BẢO NGỌC

Địa chỉ: 88-90 Trần Hữu Trang, P10, Q.Phú Nhuận, TP.HCM

Hotline: 0918 126 190 – 0983 915 304

Email: visabaongoc@gmail.com

Website: https://visabaongoc.com/